Ziran cun sia chasa-cumin (1570) era pli baud il lieu d'execuziun, da fiera e da susta e furmava cun quai il center istoric da la val. In emprim augment dal traffic da transit en direcziun dal Spleia e dal San Bernardin ha gì lieu suenter il meglierament da la Viamala (1473), ulteriur progress suenter la construcziun d'ina via pli largia tras il Schons (1818-23). Suenter l'avertura dal tunnel dal Gottard il 1882 e l'abandun definitiv da las minieras ha subì Ziran ina crisa economica ed in'unda d'emigraziun. En la baselgia parochiala da S. Martin sa chatta il palantschieu sura romanic (enturn 1114) da renum mundial. [Tenor e-lir].

(Foto: Paebi / CC BY-SA 3.0)